کانَ لی فیما مَضَى أَخٌ فی اللَّهِ، وَ کانَ یُعْظِمُهُ فی عَیْنی صِغَرُ الدُّنْیا فی عَیْنِهِ، وَ کانَ خارِجاً مِنْ سُلْطانِ بَطْنِهِ، فَلا یَشْتَهی ما لا یَجِدُ وَ لا یُکْثِرُ إِذا وَجَدَ، وَ کانَ أَکْثَرَ دَهْرِهِ صامِتاً، فَإنْ قالَ بَذَّ الْقائِلینَ وَ نَقَعَ غَلیلَ السّائِلینَ، وَ کانَ ضَعیفاً مُسْتَضْعَفاً، فَإِنْ جاءَ الْجِدُّ فَهُوَ لَیْثُ غابٍ وَ صِلُّ وادٍ، لا یُدْلی بِحُجَّةٍ حَتَّى یَأْتیَ قاضیاً، وَ کانَ لا یَلومُ أَحَداً عَلَى ما یَجِدُ الْعُذْرَ فی مِثْلِهِ حَتَّى یَسْمَعَ اعْتِذارَهُ، وَ کانَ لا یَشْکو وَجَعاً إِلّا عِنْدَ بُرْئِهِ، وَ کانَ یَقولُ ما یَفْعَلُ وَ لا یَقولُ ما لا یَفْعَلُ، وَ کانَ إِذا غُلِبَ عَلَى الْکَلامِ لَمْ یُغْلَبْ عَلَى السُّکوتِ، وَ کانَ عَلَى ما یَسْمَعُ أَحْرَصَ مِنْهُ عَلَى أَنْ یَتَکَلَّمَ، وَ کانَ إِذا بَدَهَهُ أَمْرانِ یَنْظُرُ أَیُّهُما أَقْرَبُ إِلَى الْهَوَى فَیُخالِفُهُ.
فَعَلَیْکُمْ بِهذِهِ الْخَلائِقِ فَالْزَموها وَ تَنافَسوا فیها فَإِنْ لَمْ تَسْتَطیعوها فَاعْلَموا أَنَّ أَخْذَ الْقَلیلِ خَیْرٌ مِنْ تَرْکِ الْکَثیر.

در گذشته مرا برادرى بود که در راه خدا برادریم می نمود. خردى دنیا در دیده‏اش وى را در چشم من بزرگ می داشت، و شکم بر او سلطه‏اى نداشت، پس آنچه نمی یافت آرزو نمی کرد و آنچه را می یافت فراوان به کار نمی برد. بیشتر روزهایش را خاموش می ماند، و اگر سخن می گفت گویندگان را از سخن می ماند و تشنگى پرسندگان را فرو می نشاند. افتاده بود و در دیده‏ها ناتوان، و به هنگام کار چون شیر بیشه و مار بیابان. تا نزد قاضى نمی رفت حجّت نمی آورد و کسى را که عذرى داشت سرزنش نمی نمود، تا عذرش را می شنود. از درد شکوه نمی نمود مگر آنگاه که بهبود یافته بود. آنچه را می کرد می گفت و بدانچه نمی کرد دهان نمی گشود. اگر با او جدال می کردند خاموشى می گزید و اگر در گفتار بر او پیروز می شدند، در خاموشى مغلوب نمی گردید. بر آنچه می شنود حریصتر بود تا آنچه گوید، و گاهى که او را دو کار پیش می آمد می نگریست که کدام به خواهش نفس نزدیکتر است تا راه مخالف آن را پوید.
بر شما باد چنین خصلتها را یافتن و در به دست آوردنش بر یکدیگر پیشى گرفتن. و اگر نتوانستید، بدانید که اندک را به دست آوردن بهتر تا همه را واگذاردن.

[نهج البلاغه، حکمت 289، ترجمه استاد شهیدی]

پ. ن: در شرح نهج البلاغه ی ابن ابی الحدید جلد 19 صفحه 183 در مورد شخص مورد اشاره ی حضرت آمده:
- برخی گویند منظور حضرت پیامبر (ص) است اما عده ای مخالفت کرده اند، چرا که این وصف در شمار صفات پیامبر(ص) نقل نشده است: « وَ کانَ ضَعیفاً مُسْتَضْعَفاً؛ افتاده بود و در دیده‏ها ناتوان.»
- برخی گویند او ابوذر غفاری است، اما عده ای این وصف را در شمار صفات او نمی دانند: « فَإِنْ جاءَ الْجِدُّ فَهُوَ لَیْثُ غابٍ وَ صِلُّ وادٍ؛ به هنگام کار چون شیر بیشه و مار بیابان. (کنایه از شجاعت و دلیری)»
- برخی گویند او مقداد بن عمرو معروف به مقداد اسود از شیعیان حضرت است.
- و بالأخره برخی می گویند حضرت به شخص خاصی اشاره ندارد و قصد ایشان ارائه ی الگوست، همانگونه که در کلام عرب چنین چیزی رایج است.
ابن ابی الحدید قول آخر را ترجیح می دهد.